Uitdaging III: invloeden op je wereldbeeld
“Hoe houden we het samen sociaal online?” was de hoofdvraag van de Week van de Mediawijsheid van 2021. In een serie blogs bespreekt Henrieke vier uitdagingen van sociale media.
Ergens in de derde week van oktober begon ik me ongerust te maken. Ik zag statusupdates van gezinnen in het bos, scrolde langs kinderen in bergen bladeren en kreeg natuurfoto’s onder ogen van de meest wonderlijke herfsttinten. Zouden we de herfst nog wel meemaken dit jaar, vroeg ik me af, terwijl ik in onze agenda bladerde voor een middagje bos. En toen bladerde ik door mijn eigen tijdgeest. Waarom nou dat bos en waarom juist nu? Telden de loopjes naar de winkel, met dwarrelende blaadjes en grauwe luchten, niet mee dan? Wilde ik koste wat het kost hetzelfde beleven, of trots dezelfde foto’s kunnen delen misschien?
Hartverwarmend of verwarrend?
Sociale media zijn een prachtige uitvinding. Hoe ver we ook van elkaar vandaan wonen: we krijgen heel veel mee van de kleine dingen in elkaars leven. Oma’s laten hun buurvrouwen meegenieten van de eerste hapjes en stapjes van de nieuwste telg uit de familie. En nog voor het einde van de werkdag zijn vaders, moeders, ooms en tantes op de hoogte van een wisseltand.
Op internet scrollen we dagelijks door de mooie momenten van elkaars leven heen. Al die foto’s verwarmen ons, maar ze maken ons ook kwetsbaar. Al die foto’s laten ons meegenieten, maar ze kunnen ook een pijnlijk randje eenzaamheid naar boven brengen. Of een steek van jaloezie. Ingewikkeld is het, als je gelukkige plaatjes ziet langskomen van anderen, terwijl je in je eigen leven schaduwkanten en pijn ervaart.
Dat de ochtendrit vooral een stressrit was vanwege de file, dat is niet in beeld te brengen.
Ga je even online, dan zie je dat zuslief een fantastische middag met vriendinnen had. Dat een vroegere schoolvriend een prachtige ochtendrit op de Veluwe beleefde. En dat de overbuurvrouw de dag van haar leven had met haar nieuwe puppy. Dat diezelfde puppy zojuist haar nieuwe vloerkleed bevuilde, dat weet je niet. Dat de ochtendrit vooral een stressrit was vanwege de file, dat is niet in beeld te brengen. En dat zuslief pijnlijke blaren had van het vele lopen, dat bedenk je niet bij het zien van de foto’s.
Wetenschappers maken zich zorgen dat sociale media ons wereldbeeld versmallen. Eenzelfde zorg kun je hebben over de invloed van sociale media op hoe we naar ons leven kijken. Als je langs veel perfecte plaatjes scrolt, lijkt het leven maakbaar te zijn. Als je steeds weer fragmentjes ziet van bijzondere gebeurtenissen, dan wekt dat de suggestie dat iedere dag iets spectaculairs in zich heeft. Als je iedere dag tijdslijnen vol gezelligheid en updates vol humor ziet langskomen, dan kun je het idee krijgen dat ons leven vooral moet of zal bestaan uit fijne momenten. Geluk kan dan zomaar een doel op zichzelf worden in je leven, in plaats van een gift in de kleine dingen van de dag.
Selectief scrollen
Veel onderzoek is er inmiddels gedaan naar sociale mediagebruik en het geluk van jongeren. De samenhang daarvan blijkt nogal mee te vallen. Onderzoekers van de universiteit van Oxford vonden in een grote studie nauwelijks een verband tussen de twee. Ander recent onderzoek toont ook dat jongeren goed om kunnen gaan met foto’s en filmpjes uit elkaars leven.
Tegelijk zijn er ook de studies die een verband laten zien tussen sociale mediagebruik en psychosociale problemen als depressie, een laag zelfbeeld en eetstoornissen. Belangrijk is om te bedenken dat de studies alleen een samenhang laten zien. Ze onderzoeken niet of de klachten vóórtkomen uit het mediagebruik of dat mensen met deze klachten juist gebruik gaan maken van sociale media. Ze kunnen strikt genomen dus niets zeggen over de invloed van sociale media op ons leven.
Toch zijn ze een waarschuwing, de onderzoeken. Ze roepen op om eerlijk in de spiegel van ons eigen leven te kijken. Ervaar ik invloeden van sociale media op hoe ik denk over het leven? Op wat belangrijke doelen zijn in mijn leven? Misschien moeten we soms wat eerlijker posten en wat selectiever scrollen. Zodat de offline- en de onlinewereld dichter bij elkaar komen.
Reageren?