Mediaopvoeding: waar te beginnen? 5 pedagogische tips
Soms, op een heel gewone maandagavond, scroll ik door de opvoedingsapps in de App Store. Dan ga ik op zoek naar die ene app, die alle mediastrubbelingen in gezinnen voorgoed oplost. De app die alle frustraties rond het afsluiten van games stopt. De app die het antwoord heeft op bankhangende pubers met een scherm in hun hand. De app die voorkomt dat broertjes met zusjes meekijken - en andersom natuurlijk, óók andersom. Wat zou dat een perfecte app zijn! Wat zijn we daar met z’n allen aan toe.
Opgelucht
Als mede-opvoeder hoop ik die app te scoren, op zo’n kleine maandagavond. Tegen beter weten in natuurlijk. Als pedagoog ben ik opgelucht dat hij er niet is. Want al die lastige momenten in de mediaopvoeding zijn heel vormend. Een kind dat wil doorgaan, maar moet stoppen - werkt hard aan zijn zelfbeheersing. Een schermstarende puber die de wind van voren krijgt, pikt echt wel op dat oprechte aandacht vraagt om contact zonder schermpje. En het niet altijd mogen meekijken met elkaar, heeft alles te maken met leren focussen in een afleidende omgeving. De mouwen opstropen dus, en volop opvoeden weer. Maar waar te beginnen? Vijf pedagogische pijlers.
5 tips
- Houd van je kind, dus geef regels
Dit is de belangrijkste basis voor elke mediaopvoeding. Sta er eens bewust bij stil hoeveel je van je kind houdt. Bedenk daarna dat je liefde niet beter kunt laten merken, dan door duidelijkheid te bieden. Geef grenzen aan, herhaal de regels. En dan weer van voren af aan. Natuurlijk wijk je wel eens af van die regels. En daarom checken kinderen voortdurend of ze nog wel bestaan. Zou het helpen om te zeuren, om gefrustreerd te reageren of om er dwars tegenin te gaan? Prachtige kansen zijn dat, om nog eens uit te leggen hoe de grenzen en regels jullie helpen en richting geven. - Ga voor doelgericht mediagebruik
Oefen met kinderen om media op een positieve manier te gebruiken. Dat start met vóóraf nadenken over hoe lang je online gaat en met welk doel. Uit verveling maar wat surfen, levert een leeg gevoel op en zorgt ervoor dat de tijd door je vingers glipt. Doordacht mediagebruik leidt juist tot een gerichte bezigheid. Zeker als mediagebruik en de echte wereld elkaar aanvullen. Geef kinderen bijvoorbeeld een kwartier mediatijd om een knutselwerkje op te zoeken dat ze vervolgens zelf maken. Of moedig hen aan om een PowerPoint te vullen met een idee voor een leuke zaterdagmiddag weg. Stimuleer pubers om blogs of vlogs te posten rond een thema. Laat hen internet gebruiken als schetsboek, inspiratiebron of tool voor een hobby die offline verder gaat. Zo wordt internet geen doel, maar een middel om een groter doel te behalen. - Er is een weg terug, altijd
Maaltijden met mobiels aan tafel, eindeloze Netflix-avonden, kinderen vastgezogen in games: ingesleten gewoonten kunnen diepe karresporen worden in je gezin. Je kunt het gevoel hebben dat het anders moet, maar daar als een berg tegenop zien. Toch is er altijd een weg terug. In het veranderen van (media)gewoonten zijn kinderen flexibeler dan je denkt. Voorwaarde is wel dat je eerlijk uitlegt welk mediagebruik jullie willen veranderen en waarom. Benoem welk gedrag je graag wél ziet en biedt goede alternatieven voor het oude mediagebruik. Gezellige gesprekken aan tafel dus, in plaats van maaltijden boven je scherm. Met elkaar de natuur in of samen aan het klussen, als alternatief voor die films. En de kinderen in bad, als de oudere gezinsleden online gaan. Durven jullie het ook aan om met elkaar een week offline te gaan in de vakantie? Wie zich eraan houdt, mag mee uit eten zaterdag. En zie dan eens wat er gebeurt in je gezin. - Verschillen mogen er zijn
Ieder gezin is anders, dus de regels bij vriendjes kunnen verschillen met de regels thuis. Het is goed om dit regelmatig te bespreken met je kinderen. Als kind ben je jaloers op wat vriendinnen wel mogen (en jij niet) en als puber roep je dat het alléén hier zo gaat (Echt waar! Vraag maar na!). Maar als het goed is, heb je daar als opvoeder een inhoudelijk antwoord op. Jullie regels zijn er met een reden: om op een positieve manier media te gebruiken, om hobby’s niet te vergeten, om tijd te hebben voor wat echt belangrijk is in dit leven. Geef je kind ook expliciet handvatten voor situaties waarin vrienden of vriendinnen mediagebruik voorstellen dat afwijkt van de regels thuis. Geef jij jouw kind de ruimte om de regels van het vriendje te volgen of moedig je jouw kind aan om een tegenvoorstel te doen? - Samen sta je sterk
It takes a village to raise a child, luidt een Afrikaans gezegde. Ja, echt het hele dorp is nodig om kinderen op te voeden in een digitaal tijdperk! Laat het heel normaal zijn om bij het schoolhek even uit te wisselen wat jullie mediaregels zijn. Om via WhatsApp af te stemmen welk mediagebruik jullie als opbouwend zien voor kinderen die altijd samen spelen. Stem dat laatste ook voortdurend af met je man of vrouw. Wat wil jij dat de kinderen online doen? Waar trek jij de grens? Is het erg als we hierover verschillend denken? De meeste kinderen kunnen ermee omgaan als de regels anders zijn als papa aan zet is in plaats van mama. Maar maak duidelijke afspraken over de momenten dat jullie beiden thuis zijn. Dat voorkomt onnodige smeeksessies “maar van mama mag het wel!” Ook hierin geldt: samen sta je sterk.
Mediaopvoeding: dat doe je met elkaar. En daar kan geen enkele app tegenop.
Reageren?