Wat is PEBKAC?
Het internet bestaat uit computers in alle soorten en maten die aan elkaar zijn geknoopt. Dat het allemaal werkt, is een klein wonder – ga er maar vanuit dat er een heleboel afspraken zijn gemaakt over hoe dit moet gebeuren.
Internettechneuten hebben het dan vaak over de “zeven lagen van het OSI-model”.
OSI-model?
Ik wil hier niet verzeilen in ingewikkelde technische praat, maar het komt er op neer dat als je twee computers met elkaar verbindt, je verschillende zaken kunt onderscheiden: van de fysieke verbinding (van glas of koper, laag 1) via allerlei afspraken over de manier waarop machines elkaar kunnen vinden en met elkaar kunnen “praten”, tot en met het programma dat van die verbinding gebruik maakt (laag 7).
Wat er verder tussenin zit, krijg je van mij cadeau. Ik wil het met je hebben over de achtste laag. Want dat ben jij zelf.
Hoe zit het precies?
Er steekt een heleboel best complexe techniek in internet. Gelukkig hoef je dat niet allemaal te weten om het te kunnen gebruiken. Toch schuilt er in die onwetendheid een groot gevaar. De laatste jaren neemt de hoeveelheid incidenten op internet toe: je hoort steeds meer over “datalekken”, identiteitsfraude, phishing en andere vormen van oplichting via internet.
De slachtoffers van deze vorm van criminaliteit betalen soms een hoge prijs: financieel, maar ook in het persoonlijke leven.
De vraag rijst of je dit kunt voorkomen. Als je specifieke gevallen bekijkt, kan je vaak achteraf constateren dat dit het geval is. Veel problemen worden niet veroorzaakt door de gebrekkigheid van de techniek en de manier waarop de op internet aangesloten computers werken – het probleem zit hem in de gebruiker zelf.
En dan heb ik het over de argeloze thuisgebruiker, maar ook over ICT-beheerders van bedrijven.
Wat betekent PEBKAC?
Daar komt de afkorting PEBKAC vandaan. Het betekent: Problem Exists Between Keyboard And Chair (het probleem zit tussen het toetsenbord en de stoel).
Oftewel: de oorzaak van het probleem (van een storing of ander voorval) is meestal de gebruiker van de systemen, en niet de systemen zelf.
De oorsprong van dit begrip is trouwens niet recent: men zegt dat de term al werd gebruikt door technici van IBM in de jaren ‘70 van de vorige eeuw.
The human factor
Ik schreef al dat zowel ICT’ers als digibeten een “PEBKAC” kunnen zijn.
Veel problemen met systemen op internet worden veroorzaakt door fouten in de software die er op draait. Maar het gros van die fouten is al opgelost voordat criminelen er gebruik van kunnen maken. Fabrikanten van die systemen leveren dan een zogenaamde patch – een software-update – die de systeembeheerders alleen maar hoeven toe te passen.
Doen ze dat niet, dan zetten ze de boel automatisch open voor misbruik: zodra bekend is dat er zo’n patch uit is, gaan criminelen op zoek naar machines waar de patch nog niet op werd geïnstalleerd. Dan wordt inbreken op een computernetwerk wel heel gemakkelijk gemaakt.
Hetzelfde geldt voor de computers bij jou thuis. Ook die verouderen, ook op die machines draait software waarin met regelmaat fouten worden ontdekt. Ook daarvoor worden “patches” geleverd. Installeer je die niet, dan maak je jezelf kwetsbaar.
Computerrijbewijs
Nu zou je kunnen zeggen dat je het een beroeps ICT’er eerder kwalijk mag nemen dat hij de boel niet op orde heeft, dan een thuisgebruiker. En in principe is dat zo. Maar toch…
Je kunt het vergelijken met een auto: je hoeft geen automonteur te zijn om er in te kunnen rijden, maar als je van de fabrikant een oproep krijgt, een “terugroepactie” – dat er iets aan je auto mankeert en dat daar iets aan gedaan moet worden – dan zorg je maar liever dat je snel een afspraak maakt bij de garage!
En als automobilist mag je ook niet zomaar in een auto stappen: er wordt wel van je verwacht dat je eerst je rijbewijs haalt.
Die gedachte had de overheid ook toen ze het begrip “Europees Computer Rijbewijs” introduceerde. Op zich een aardig idee, maar het is zo vrijblijvend dat het geen zoden aan de dijk zet: een computer rijbewijs is niet nodig om je op internet te begeven.
Word geen PEBKAC!
Ik hoor zelf tot de generatie die nog een wereld zonder internet heeft gekend. De twintigers van nu kunnen zich dat al niet meer voorstellen. Misschien dat in de toekomst deze generatie minder snel slachtoffer wordt van internetcriminelen – als ze tenminste goed zijn geïnformeerd. Een basistaak voor scholen lijkt me.
Maar ook oudere generaties hoeven geen PEBKAC te zijn… want informatie over goed en veilig gebruik van computers en internet is echt op heel veel plaatsen te vinden.
Lees verder: Het grootste veiligheidsrisico: nieuwsgierigheid!
Basisprincipes internet
De basisprincipes zijn eigenlijk best eenvoudig:
- Zorg dat de computers die je gebruikt altijd up-to-date zijn. Gebruik je nu nog Windows 7 of nog erger: Windows XP? Dan loop je hopeloos achter en ben je niet veilig op internet. Dat ligt niet aan Microsoft of je pc, maar aan het feit dat jij, de achtste laag, de boel niet op orde hebt.
- Gebruik goede beveiligingssoftware. Een virusscanner is echt een must. Deze programma’s houden tegenwoordig veel meer in de gaten dan alleen virussen: ze herkennen vaak ook al websites van oplichters. Kliksafe blokkeert zelf ook sites van oplichters. Een handig hulpmiddel!
- Vertrouw niet alleen op de techniek: gebruik ook je verstand. Om het maar weer in auto-termen te zeggen: bij twijfel niet inhalen! Krijg je een mail van de bank, maar vertrouwt je het niet helemaal? Bel de bank om het na te vragen! Ze vinden dat niet gek – integendeel...
- Kijk eens op de websites die hieronder worden genoemd. Je zult er ongetwijfeld wat van opsteken.
Tot slot nog een handige app: deze stelt elke dag een quiz-vraag en spelenderwijs steek je zo heel veel op over veilig internetten: Awaretrain (download voor iPhone/iPad / Android)
Reageren?