‘Jongeren gaan gebukt onder fanatieke smartphone-ouders’
De laatste tijd verschijnen er met enige regelmaat artikelen over het veelvuldige gebruik van smartphones en de vaak negatieve (verslavende) gevolgen daarvan. Daarbij valt het op dat de pijlen nogal eens gericht zijn op jongeren en hun niet aflatende drang om op het mobiele schermpje te kijken. Dat laatste is natuurlijk overdreven, maar we herkennen allemaal het beeld van de jongeren die op school, onderweg én thuis met hun smartphone bezig zijn. Dat jongeren veel van hun tijd doorbrengen met hun smartphone is evident. Dat dit invloed heeft op de ontwikkeling van hun cognitieve en sociale vaardigheden is eveneens evident. Het is goed dat daar aandacht voor is en dat ouders opgeroepen worden om alert te zijn op het gebruik van de smartphone door hun kroost.
Maar! Als we onze aandacht uitsluitend richten op de jongeren dan slaan we een steeds groter wordende groep over. Deze groep moet zich misschien nog wel veel meer bezinnen op het gebruik van de smartphone. Ik heb het over ouders. Volwassen mensen waarvan het gedrag van grote invloed is op dat van hun kinderen.
Fanatieke smartphone-ouders
Enkele maanden geleden, in juni dit jaar, verscheen er een rapport van de Nationale Academie voor Media en Maatschappij met als titel ‘Smartphone binnen het gezin’. De ondertitel van dat rapport legt direct de vinger op de zere plek: ‘Jongeren gaan gebukt onder fanatieke smartphone-ouders’. Het is nogal opmerkelijk dat dit rapport maar weinig aandacht kreeg in de media. Ook media die zich over het algemeen druk maken over het mediagebruik onder jongeren deden er het zwijgen toe. Hoe komt dat toch? Snijdt dit te veel in eigen vlees?
Het lezen van het rapport heeft mij in elk geval een spiegel voor gehouden. De voorbeelden in het rapport van vaders die voor elk wissewasje de smartphone pakken om iets op te zoeken en moeders die toch wel graag de telefoon onder handbereik willen hebben, riepen veel herkenning bij mij op. Je zou maar een belangrijk berichtje of telefoontje missen. O ja, allemaal zakelijk, allemaal nuttig en allemaal geoorloofd. Maar hoe kijken je kinderen daar tegenaan?
Met z'n allen puberen
Kunnen volwassenen eigenlijk wél goed met de smartphone om gaan? Of verwijten we jongeren iets waar we onszelf ook schuldig aan maken? Veelzeggend vond ik de volgende zin in de inleiding van het rapport: ‘Je zou kunnen zeggen dat we leven in een collectief puberende samenleving: jongeren, maar intussen ook de ouders zijn de smartphones volop en veelvuldig gaan gebruiken, zonder dat er (vooralsnog) wordt nagedacht over de consequenties daarvan voor ons en onze kinderen.’
Een jongere van 17 jaar zegt in het rapport: ‘Zo gauw ik aan tafel ergens over begin, gaat mijn vader het opzoeken op zijn smartphone…’
De cijfers
Er staan een aantal opmerkelijke cijfers in het onderzoeksrapport. Zo vraagt een derde (32%) van de Nederlandse jongeren zijn ouders weleens om te stoppen met hun smartphone. En wat blijkt: ruim een derde (38%) van de ouders reageert daar volgens de jongeren maar ‘soms of nooit’ op. Ouders lijken niet in de gaten te hebben dat hun kinderen last hebben van hun smartphonegedrag. Slechts 14% van de ouders denkt dat hun eigen smartphonegebruik een probleem is voor de kinderen.
Van de Nederlandse jongeren geeft 37% aan graag thuis te eten zonder dat smartphones of andere apparatuur gebruikt worden. Van hen geeft een kwart (24%) aan dat hun ouders ‘regelmatig of vaak’ hun smartphones erbij pakken tijdens het eten. Opmerkelijk vond ik de uitkomst dat bijna driekwart van de jongeren (70%) het af keurt dat ouders tijdens het eten regelmatig of vaak hun smartphones gebruiken en wel omdat zij vinden dat ze belangrijker zouden moeten zijn dan de virtuele contacten van de ouders (48%), omdat zij vinden dat hun ouders te weinig interesse tonen in hun kinderen (37%) en een kwart (23%) vindt dat hun ouders niet het goede voorbeeld geven.
Gebrek aan afspraken
De onderzoekers concluderen dat de gezinnen ontwricht raken door gebrek aan afspraken of regels. Ik citeer: ‘Volgens maar een derde (31%) van de jongeren gelden er thuis regels wat betreft smartphonegebruik, terwijl ruim meer dan de helft (63%) ouders beweert dat dat het geval is. Blijkbaar krijgen jongeren meer vrijheid met hun smartphone dat de ouders inschatten. Het gebrek aan afspraken of regels kan het hele gezin ontwrichten, omdat het erop lijkt dat ouders intussen net zo ‘hooked’ zijn aan hun smartphone als hun kinderen, niet willen toegeven dat hun eigen gedrag een probleem zou kunnen vormen, de effecten van de smartphone bovendien onderschatten en denken dat ze duidelijke regels hebben gesteld.'
Het is verleidelijk om meer uit dit rapport te citeren. Ik adviseer iedere ouder en (jong) volwassene dit rapport te lezen. Het houdt de lezer in niet mis te verstane woorden een spiegel voor. En ja, het snijdt in eigen vlees. Maar dat is vaak nodig om heilzaam te zijn.
Reageren?