Breek met je telefoon - hoe doorbreek ik mijn schermgedrag?

Waarom is het moeilijk om te breken met je scherm?

Hoe vaak je ook besluit minder te scrollen, voor je het weet zit je alweer op je social media app. Het lijkt alsof de video’s die je ziet, precies aansluiten op wat er op dit moment in jouw leven speelt en dat zorgt er alleen maar voor dat je er meer van wilt zien. Dat is niet raar. Social media zijn namelijk gemaakt om eindeloos door te kunnen scrollen in video’s die jij leuk vindt. Dit komt door het zogeheten “algoritme”. Door te volgen wat jij liket, hoe lang je naar bepaalde video’s kijkt, waar je op reageert en welke content jij deelt met je “vrienden”, bepaalt social media welke video’s jij leuk vindt en wilt zien. Spoiler alert: dit klopt bijna altijd en juist dat zorgt ervoor dat jij zo moeilijk kan breken met je scherm. Je brein maakt namelijk dopamine aan (ook wel het zogeheten “gelukshormoon”). Een natuurlijke manier om dit aan te maken is bijvoorbeeld door sporten, een leuk gesprek of door buiten te wandelen. Scrollen zorgt voor kunstmatige dopamine, waardoor je veel te snel, veel te veel van dit stofje aanmaakt. Dit heeft een verslavend effect waardoor je steeds meer dopamine nodig hebt om hetzelfde “geluksgevoel” te ervaren. Precies waarom jij niet kan stoppen met scrollen.

Wat doet het met je kind als je op je telefoon kijkt?

Ben je als ouder bezig met je telefoon, dan kijk je niet naar wat er in je omgeving en dus met je kindje gebeurt. Voor kinderen ben jij hun hele wereld. Als opvoeder ben jij dan ook verantwoordelijk voor hun ontwikkeling. Dit begint al (of juist) bij baby’s. Een mooi voorbeeld hiervan is het “Still Face Experiment”, dat recent herhaald is met het kijken naar je telefoon.  De proef laat zien wat er gebeurt met je kind op het moment dat jij enkel aandacht hebt voor je telefoon. Dus als jij lekker aan het scrollen bent, proberen je kinderen op allerlei manieren je aandacht te trekken.

De ontwikkeling van je kind verloopt via interactie. Je kind leert jou en andere mensen kennen door praten en oogcontact. Precies de dingen die er niet zijn als jij op je telefoon zit. Onderzoek wijst dan ook uit dat jouw telefoongebruik nooit bij zal dragen aan de ontwikkeling van je kind, ook niet als ze ouder zijn.

Wat is een ongezonde relatie met je smartphone?

Als ouder weten we vaak heel goed dat het niet positief is dat we op onze telefoon zitten in de buurt van onze kinderen. Wat dit met hen doet, hebben we net besproken, maar wat doet het nu met ons? Laten we beginnen bij de beschikbaarheid voor je gezin: je probeert alle ballen hoog te houden, maar merkt dat je tekortschiet. Je wilt eigenlijk helemaal niet op je telefoon zitten bij je kinderen, maar je doet het toch weer. Uiteindelijk merk je dat je niet volledig beschikbaar bent voor je gezin, wat je een schuldgevoel geeft.

Naast die schuldgevoelens komt daar ook nog eens mentale onrust bij. We moeten tegenwoordig altijd maar beschikbaar zijn. Als we een berichtje krijgen, moeten we daar gelijk op antwoorden. Je voelt een constante drang om te voldoen aan iedereens vraag om reactie. Terwijl: hoezo? Wie verplicht ons dat? En als iedereen dat doet, leggen we deze lat voor onszelf dan niet alleen maar hoger? Uit onderzoek blijkt dat moeders vaak het gevoel hebben dat ze niet voldoen aan het perfecte plaatje waar Instagram vol mee staat. Moeders die laten lijken alsof ze alles tot in de puntjes verzorgd hebben en hun leven perfect op orde hebben. Dit zorgt voor een lager zelfbeeld en ook hier komt die mentale onrust weer terug.

Wil je zorgen voor meer mentale rust en een goed voorbeeld zijn voor je kinderen? Lees dan hieronder hoe je jouw telefoon eens wat vaker weg kan leggen. Zo maak je tijd vrij voor je gezin en hoef je ook geen perfecte plaatjes te zien waar toch nooit iemand aan zou kunnen voldoen.

Concrete tips

• Als we niet op social media zitten, krijgen we al heel gauw last van FOMO (Fear Of Missing Out). Toch is het goed om soms bewust je telefoon weg te leggen. Marlies schreef al eerder een blog over gezond omgaan met je scherm.
• Mijn grootste vijand is en blijft Instagram. Ik open de app zonder dat ik het doorheb en voor ik het weet, ben ik een half uur verder. Wat mij heeft geholpen, is het verwijderen van de Instagram-app. Als ik dan per se nog op iets Insta wil zien, moet ik de webversie openen. Doordat deze niet makkelijk doorscrollt, ben ik er al heel gauw klaar mee en stop ik ermee, ideaal!
• Daarnaast laat ik pushmeldingen uit. Groepsapps, Instagramberichten, Snapchatmeldingen, het zijn allemaal dingen die niet direct beantwoord hoeven te worden. En als dat niet nodig is, laat ik het graag nog even zitten. Ik heb namelijk wel wat beters te doen 😉.

Heb jij tips om je schermtijd te verminderen? Laat het ons weten in de reacties!

Bronnen
https://www.thedarecompany.com/blog/hoe-bepaalt-het-social-media-algoritme-wat-jij-ziet
https://www.bureaujeugdenmedia.nl/het-jonge-kind/mobiele-beeldschermen-en-hechting-van-het-jonge-kind/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35490581/
https://www.afkickkliniekwijzer.nl/kennis/dopamine-verslaving/

#Week van de Mediawijsheid
Wij doen mee aan de Week van de Mediawijsheid van 7 t/m 14 november 2025. Het thema is ‘Gezond met je scherm’. Daarom publiceren wij deze week een serie blogs over gezond schermgebruik. Tip: kijk ook eens op kijkevenecht.nl.