Uitdaging II: sociaal zijn, dat moet je doen
“Hoe houden we het samen sociaal online?” was de hoofdvraag van de Week van de Mediawijsheid van 2021. In een serie blogs bespreekt Henrieke vier uitdagingen van sociale media. Vandaag deel II.
Wie met een peuter op stap gaat, zou regelmatig even door de grond willen zakken. Het sociale voelertje van een peuter is nog niet zo goed ontwikkeld en dat levert nogal benauwde situaties op. In de supermarkt bijvoorbeeld, in de smalle rij bij de kassa waar iedereen van commentaar wordt voorzien. Of bij de voordeur, waar de pakketbezorger-met-staart iets afgeeft: “Hé, dat is een soort mevrouw!”.
Vijf jaar later weet een kind al veel beter hoe je met elkaar omgaat en wat je daarbij wel en niet zegt. Kinderen leren sociaal te zijn door fouten te maken en door goed op te letten hoe mensen op hun uitspraken en gedragingen reageren.
Sociaal leren zijn
Wat voor kleine kinderen geldt, geldt ook voor jongeren en volwassenen: wij mensen hebben elkaar nodig om sociaal te kunnen zijn. We moeten ons ongemakkelijk voelen in een nieuwe groep mensen, om te leren onszelf te durven zijn. Discussies moeten vastlopen, om te leren hoe we dichter bij elkaar kunnen komen. Karakters moeten schuren, om onze eigen(-)aardigheden te ontdekken. En hoe andersom het ook klinkt: sociale onhandigheid leert ons om sociaal handig te worden. Dat alles gebeurt in het proces dat pedagogen de sociaal-emotionele ontwikkeling noemen.
Die sociaal-emotionele ontwikkeling staat anno 2021 voor een grote uitdaging. We moeten ons niet alleen leren gedragen in de echte wereld, maar ook in een online werkelijkheid. In de digitale wereld bestaat sociaal zijn uit andere gedragingen. Daar linken en liken we, maar leren we elkaars karakter niet meteen kennen. Daar verbinden we ons praktisch met elkaar, maar meestal niet om onze relatie te verdiepen. Daar kunnen we volledig onderduiken in een zelfgemaakt profiel, zonder dat iemand in onze ziel kijkt.
Sociaal durven zijn
Sociale media bieden een wereld waarin sociaal zijn vaak makkelijker is dan in de echte wereld. Je geeft duimpjes weg, reageert op iemands berichtje en bent sociaal. Dat kost minder energie dan complimenten weggeven en gesprekjes aanknopen in de echte wereld. In gesprekken met jongeren geven zij aan dat een avond op sociale media veel veiliger en makkelijker is, dan een avond in een groep mensen. In zo’n groep ontmoet je immers allemaal verschillende karakters. Je kunt je er zomaar verlegen of opgelaten voelen. Sociaal zijn in de echte wereld is soms best ingewikkeld. De wereld van sociale media kan dan een makkelijke vluchtroute worden, een escape uit de complexe sociale werkelijkheid.
Tony Reinke stelt in zijn boek Altijd en overal. Hoe de smartphone je leven verandert dat we ons gemakkelijk laten meeslepen in een ‘sociale omkering’. Op straat signaleerde de auteur en journalist dat steeds meer mensen zich terugtrekken uit het sociale leven. Wachtend op de bus, grijpen mensen naar hun telefoon en lopend door het dorp, luisteren ze naar hun eigen muziek. Eenmaal thuis willen deze mensen echter niet alleen zijn. Dan is er toch weer het verlangen om met anderen te zijn, en worden sociale media apps weer geopend. Reinke zag hierin een sociale omkering: als we in de openbare ruimte zijn, willen we alleen zijn, maar als we in een besloten ruimte zijn, willen we niet alleen zijn. Het gevolg is dat we dicht bij elkaar zijn maar niet dichter bij elkaar komen, schrijft de auteur.
Sociaal willen zijn
Hoe worden sociale media socialer? Als we zelf sociaal willen zijn. Iedere dag krijgen we kansen genoeg om over onze eigen drempels heen te stappen, om onze (spreekwoordelijke) dopjes uit onze oren te halen. Elke dag kunnen we iemand aanspreken in de openbare ruimte. Elke dag kunnen we sociaal leren zijn in contacten met anderen. Wie oprecht kan verbinden in de echte wereld, zal ook online beter verbonden zijn. Sociaal zijn, dat moet je doen.
Houd onze blogs in de gaten voor 3: Invloeden op je wereldbeeld.
Reageren?