(*de verschijningen van de dingen zijn bedrieglijk)
Hoewel ik nooit gymnasium heb gedaan, ben ik gek op (oude) talen. De woorden verwijzen soms op bijzondere wijze naar hedendaagse uitdrukkingen. De zin in de kop is Latijn. Een dode taal zegt men. Dat “dood” wordt bedoeld als: de taal wordt niet meer gesproken en is als het ware “bevroren”. Er ontstaan geen nieuwe woorden meer. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je er niets van kunt leren, zoals van bovenstaand citaat van Seneca jr.
Mediawijsheid
Dit schoot allemaal door me heen toen ik op zoek ging naar de betekenis van het woord “Mediawijsheid”. Het bleek dat onze onvolprezen Dikke van Dale dat woord helemaal niet kent. Nóg niet kent, denk ik dan – want mediawijsheid is wel een begrip aan het worden. Sterker: deze week (16-23 november) is de Week van de Mediawijsheid.
Het Nederlands Jeugdinstituut heeft voor dit woord een goede definitie gemaakt:
"Mediawijsheid is het bewust en actief kunnen gebruiken en inzetten van alle beschikbare media – digitaal en analoog – om optimaal te kunnen deelnemen in de huidige samenleving en de kwaliteit van het leven te kunnen optimaliseren."
Volgens het NJI gaat het daarbij niet alleen om weten hoe je (technisch gezien) gebruik maakt van media: “Het gaat vooral ook om competenties als informatieverwerking, begrip, zelfinzicht (reflectie) en het vermogen om door het inzetten van media problemen zelfstandig op te kunnen lossen of nieuwe creatieve toepassingen te ontwikkelen.”
Twee derde jongeren niet veilig online
Volgens recent onderzoek (pdf) onder jongeren in de leeftijd 13-18 jaar, blijkt dat bijna twee derde van hen regelmatig de mist in gaat bij het internetten. Zo hebben ze bijvoorbeeld niet door dat bepaalde producten die aangeprezen worden door vloggers, gepusht worden door de fabrikanten: de vloggers krijgen gewoon betaald voor hun positieve review. Ook het herkennen van nepberichten en gemanipuleerde afbeeldingen laat te wensen over.
In het onderzoek konden jongeren maximaal 100 punten scoren en werd gemiddeld net geen 50 gehaald. Of, zoals de onderzoeker stelt: als je het schoolsysteem zou aanhouden dat een score boven de 5½ voldoende is, dan zakt 64% van de jongeren voor het examen “internetgebruik”!
Al vijftien jaar veilig online
Bij Kliksafe herkennen en erkennen we dit. Kliksafe is al meer dan 15 jaar bezig met mediagebruik en in die jaren is er een behoorlijke ontwikkeling geweest. Niet alleen van de nieuwe media (en dan met name internet) zelf, maar ook van onze visie op het veilig gebruik van de media. Waar in het verleden werd gedacht dat je “klaar” was als je bepaalde content van het scherm kon weren, wordt nu veel meer gedacht in termen van weerbaar maken en begeleiden.
Onze filosofie als filteraanbieder is dat je niet “klaar” bent als het je lukt om alle pornosites van het scherm te weren… in feite leert niemand daar iets van.
Voor het onderwijs, maar ook klanten in zorginstellingen wordt daarom nu gedacht in termen van beschermen, leren én begeleiden:
Beschermen - begeleiden - leren
Beschermen blijft de basis: we kunnen nog steeds pornosites en sites van oplichters blokkeren en zullen dat ook blijven doen. Daarnaast is de techniek echter zover ontwikkeld dat we ook hulp kunnen bieden bij het begeleiden. 
Zo kan je als school of zorginstelling bijvoorbeeld aangeven welke leerlingen of cliënten bij welke soort (categorie) websites kunnen komen. Zo kan je de toegang tot internet verruimen wanneer de kennis van het medium groter wordt.
Of een stapje verder: niet zomaar een scherm tonen dat de site wordt geblokkeerd, maar de keuze bij de gebruiker leggen: wil je doorgaan naar deze site (waarvan wij denken dat het die en die categorie is)…. Of toch liever niet.
Een volgende stap is dat onze oplossing waarschuwingen kan genereren bij internetgebruik dat écht schadelijk is, zoals het zoeken naar informatie over manieren om zelfmoord te plegen of bij zoekpatronen die duiden op radicalisering.
Hiermee zijn we er nog niet. Kliksafe oriënteert zich momenteel op de volgende stap: het actief geven van informatie over wat er speelt op internet – bijvoorbeeld wanneer via Whatsapp oplichters proberen achter je accountgegevens te komen. Een voorloper hiervan zijn onze blogs, waarin we onze klanten willen informeren over allerlei zaken die dit thema raken – van “wat is Snapchat” tot “sexting” en tips rond mediaopvoeding zoals vragen over het al of niet aanschaffen van een mobiele telefoon voor je puber of het herkennen van nepnieuws.
Zo hopen we onze klanten (maar ook lezers van “buitenaf”) wat weerbaarder te maken en in staat te stellen de juiste keuzes te maken.
Fallaces sunt rerum species
Hopelijk weet je nog wat dit betekent – die oude Seneca (de jongere) was nog niet zo dom. Ook in oude tijden al was er kennis en wijsheid nodig om de dingen te doorzien en wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon, om een andere wijsgeer uit oude tijden de citeren…
We hopen dat de week van de Mediawijsheid in ieder geval een aanzet zal geven om bewuster en verantwoord om te gaan met de nieuwe media – en als we je daarbij kunnen helpen dan doen we dat graag!
Bronnen:
www.vandale.nl
www.ensie.nl/nji
www.mediawijzer.net/mediawijsheid-jongeren-2018/
Reageren?