Recensie 'Smartphonevrij opgroeien'

Bij het lezen dacht ik om de haverklap: wat erg! Waarom beheerst dat glanzende zwarte apparaatje ons leven zo vreselijk? En ik dacht al na een paar bladzijden: ja, ik ga ook het Ouderpact tekenen! Maar goed, lees de samenvatting hieronder eerst maar eens.

Merel: “Waarom zijn onze kinderen veroordeeld tot een apparaat waar we zelf zo’n moeite mee hebben?”

Het probleem

De eerste twee hoofdstukken beschrijven het probleem: hoe de kostbare tijd van onze kinderen opgaat aan de smartphone. Het is geen telefoon meer, het is een supercomputer, die we altijd en overal bij ons hebben. We vinden het als volwassenen al moeilijk om ermee om te gaan. Laat staan onze kinderen… het is de moeilijkste opvoedvraag van nu geworden. Je krijgt als voorbeeld een lijst van populaire social media te zien, met de gevaren erbij.

De gevolgen

Er zijn wel acht pagina’s gewijd aan de gevolgen van schermgebruik voor je kind. Ik noem er een paar:

• Fysiek: slechter slapen, oogklachten, overgewicht.
• Cognitief: minder aandacht en concentratie, leerproblemen.
• Mentaal: nooit goed genoeg, stress en altijd ‘aan staan’, afstomping, verslavingsgevoelig.
• Sociaal: minder buitenspelen, eenzaamheid, communicatieve vaardigheden, cyberpesten.

Ivana: “Mijn zoon (12) kwam thuis na zijn eerste dag in de brugklas. Benieuwd vroeg ik naar zijn dag! Hij begon te huilen en zei: “Ik heb eigenlijk geen kinderen gesproken, ze zaten allemaal op hun telefoon in de pauze.”

Stel de telefoon uit

Je krijgt een handige tijdlijn te zien, die beschrijft hoe je stappen kan nemen naar het geven van een smartphone. Als je het plan volgt, introduceer je de smartphone geleidelijk in het leven van je kind, passend bij zijn of haar leeftijd:

• 11-14 jaar: een telefoon om te bellen
• 14-16 jaar: een afgeschermde smartphone, zonder social media – met afspraken en parental control
• 16+ jaar: een eigen smartphone en socialmedia-apps

Er staat een checklist bij, van dingen die je met je kind ‘moet’ bespreken voor ze een smartphone krijgen. Praat er bijvoorbeeld over dat ze bloot of seksueel getinte beelden kunnen tegenkomen, grooming, over wat je privé moet houden, de invloed op de dag en vooral over grenzen.

Praat met je kind over de smartphone

Een hoofdstuk lang krijg je tips om met je kind te praten, gebaseerd op ervaringen van heel veel ouders. Wees eerlijk, zoek alternatieven, maak samen regels en afspraken. Hoofdboodschap: neem je kind mee in je beslissing en geef zelf het goede voorbeeld. Wij ouders zijn net zo vatbaar voor de trucjes van Big Tech. Eerst was het een superhandig ding, maar dat is veranderd in een superverslavend ding. Je krijgt allerlei handige tips voor het beperken van schermgebruik – niet alleen van je kind, maar van je hele gezin.

Als je kind al wél een smartphone heeft

Ja, misschien denk je: het is al te laat voor ons, mijn kind heeft al een smartphone. Het goede nieuws is dat je altijd terug kan. Ga van een smartphone naar een beltelefoon. En nee, dat gaat zeker niet zonder slag of stoot, en daarom krijg je heel veel hulp en adviezen hierover in het boek. Net als een ‘Mentale schijf van vijf’. En als het niet meer lukt om weg te doen, zorg dan dat het gedrag verandert.

Willem (19): “Bij een groepsreis waren we met twintig jongeren. Als we gingen eten, legden we de telefoons op een hoop op tafel. Wie als eerste zijn telefoon pakte, moest een drankje voor iedereen betalen.”

12 alternatieven voor de handigste functies

Bij een gesprek op school noemden kinderen uit groep 6 vijf dingen die hun leuk leken aan een smartphone, en maar liefst 9 dingen die hen niet leuk leken. Onder andere deze herkenbare: je wordt boos als je ervan af moet.

Dit is een gaaf en praktisch hoofdstuk dat je alternatieven biedt voor je smartphone. Dingen opzoeken: ga samen naar de bieb, of zoek het in de natuur op. Neem een analoge wekker. Weten waar je kind is… is een smartwatch wel zo slim?

Doe het samen (met ouders en school)

Naast wat je allemaal zelf kunt doet, volgen er nu tips en ideeën om samen met andere ouders en scholen te werken aan smartphonevrij opgroeien. Begin in de groepsapp van school en doorbreek samen de groepsdruk. Vraag de school om support. Het is gespecificeerd voor het basisonderwijs, en voor het middelbaar onderwijs.

Conclusie: lezen!

Je vindt nog een hele lijst met de meest gestelde vragen, waar je er vast een heleboel van zult herkennen (ik wel). Het boek voert een pleidooi voor een onbezorgde jeugd voor kinderen en voor het uitstellen van de smartphone. Laat je kind buitenspelen en de echte wereld ontdekken. Als toegift een lijstje met wat je ervoor terugkrijgt (o.a. meer tijd, rust, vrijheid, meer creativiteit) én je krijgt 100 ideeën voor schermloze activiteiten.

Al met al een goed leesbaar boek, vooral heel praktisch. Veel tips en adviezen, en alles uit de praktijk en ervaring van ouders. ‘t Is veel informatie – maar wel nuttig. Je krijgt een spiegel voorgehouden, en wat je ziet, is niet altijd even fraai. Naast het feit dat je je eigen smartphone-gedrag onder ogen moet zien, word je in dit boek ook met je neus op de feiten gedrukt met wat je je kind aandoet door het te jong geven van een smartphone.

Oproep: stel de smartphone uit

We noemen het als laatste, maar het staat voorin het boek: het Ouderpact. Ouders van bijna 60.000 kinderen tekenen voor het uitstellen van de smartphone van je kind, tot het 14 jaar of ouder is. En het kán, omdat we het samen doen 👊🏼.