De meeste mensen die Kliksafe kennen, weten dat wij verbindingen leveren met een filter. Met dat filter kunnen onze klanten zorgen dat bepaalde informatie van internet niet binnenkomt. In principe gaat het dan om sites met porno, gokspelen, drugs of geweld. Daarnaast kunnen onze klanten nog een scala van andere categorieën blokkeren, als ze die niet in huis, school of bedrijf willen. Denk bijvoorbeeld aan social media (Facebook, Twitter).
Wat er onder de motorkap gebeurt, is dat Kliksafe de informatie die van internet naar de klanten gaat (‘download’), analyseert en tegenhoudt – als de klant heeft aangegeven dat soort informatie niet op het scherm te willen. Kortom: een downloadfilter.
Al die info die je op internet vindt, is natuurlijk ooit door iemand gemaakt: door hobbyisten of door bedrijven, maar soms ook door mensen die moeten leven van wat ze hebben gemaakt: schrijvers, musici, fotografen, filmmakers.
Auteurswet
Er is een wet die de genoemde beroepsgroepen beschermt: de Auteurswet. Deze wet regelt de auteursrechten: het alleenrecht van schrijvers en andere kunstenaars (of hun werkgever) op het publiceren van hun werk, tot 70 jaar na hun overlijden. In principe kan elke auteur zelf bepalen wat er met zijn of haar werk gebeurt: gratis aanbieden of tegen een vergoeding. Voor mensen die van hun creatieve werk moeten leven, is de vergoeding natuurlijk van levensbelang.
Voordat internet bestond, waren de dingen die deze mensen maakten alleen in tastbare vorm te krijgen: je moest een boek kopen, een LP of CD, een foto of naar de bioscoop gaan om het product te kunnen beluisteren of bekijken. En een creatieve geest had ook meestal een bedrijf nodig (filmmaatschappij, platenmaatschappij, uitgeverij) om het product te maken en te kunnen verkopen.
In de loop van de 20e eeuw is daarmee een hele industrie ontstaan waar heel veel geld in omging. En dan heb ik het echt over heel veel geld: miljarden.
En toen kwam het digitale tijdperk
De komst van computers en vooral internet heeft het leven voor kunstenaars en de bedrijfstak rondom hen heel wat moeilijker gemaakt: dingen die zij maken, zijn vaak heel makkelijk te kopiëren op een pc en internet zorgt voor een wereldwijd distributiekanaal…
Er waren opeens geen platenmaatschappijen meer nodig om het creatieve product aan de man te brengen. Maar ook: iedereen kon opeens een kopietje maken en op een plek zetten waar iedereen er bij kon!
In eerste instantie was dat niet eens illegaal, want de wet (hoewel vaak aangepast, in de basis nog stammend uit 1912) voorzag domweg niet in de nieuwe praktijk.
De industrie rond kunstenaars heeft zich al jaren met hand en tand geprobeerd te verzetten tegen de nieuwe ontwikkelingen – uiteraard om hun businessmodel in stand te houden. Hier zijn allerlei constructies uit voortgekomen, zoals kopieerheffingen op datadragers (die je ook moet betalen als je alleen je eigen gegevens er op wilde zetten!) en (private) opsporingsinstanties die het aanbieden van materiaal via internet proberen op te sporen en de uploaders met wisselend succes proberen te beboeten (Brein).
Binnen de Europese Unie is de laatste jaren gekeken naar mogelijkheden om paal en perk te stellen aan het uploaden van materiaal waar auteursrecht op rust.
Dat is bepaald niet eenvoudig, maar inmiddels lijkt men toch tot concrete maatregelen over te willen gaan.
Uploadfilter
Het komt hier op neer: de EU wil dat de bekende grote internetbedrijven (denk aan YouTube, Facebook, Instagram, Snapchat) aansprakelijk worden gehouden als via hun sites materiaal wordt gedeeld waarop auteursrecht bestaat.
Dat klinkt logisch, maar er zit een schaduwzijde aan dit concept. Want dat ‘verantwoordelijk zijn voor’ wordt vertaald in ‘schadevergoeding betalen’. De kans dat Facebook zal gaan betalen voor wat jij verkeerd doet, lijkt niet groot: Facebook zal willen voorkomen dat jij iets verkeerd doet. En daar is opeens het concept “uploadfilter” geboren: er zullen systemen komen die alles wat door mensen op internet wordt gezet, gaan analyseren en beoordelen of dat toelaatbaar is of niet.
Je zult begrijpen dat daarvoor geen batterij mensen in een kantoor wordt neergezet: dit zal gebeuren met softwarematige filters. De vraag is echter of zo’n filter in staat is om onderscheid te maken tussen content waarop auteursrecht berust of niet.
Stel: je kunt aardig orgel spelen en wilt daarvan een filmpje op YouTube plaatsen. Hoe kan software nou bepalen of wat jij speelt rechtenvrij is? De kans is groot dat YouTube het zekere voor het onzekere zal nemen en de upload zal blokkeren.
Volgens sommigen is dit het einde van het vrije internet.
En het gaat verder: niet zo heel lang geleden schreven we al over “nepnieuws”. Hier zien overheden een rol voor zichzelf om te gaan filteren (of om bedrijven te gaan vragen dit te doen) tussen “echt nieuws” en nepnieuws. Maar wie bepaalt wat echt is en wat niet?
De kans is hier aanwezig dat onwelgevallig nieuws op last van overheden weggefilterd gaat worden – een zeer discutabele ontwikkeling: niet meer het individu bepaalt wat hij wel of niet wil zien, maar overheden en bedrijven gaan dit bepalen. Zo lijken in de verte contouren te ontstaan van een door staat en bedrijven gecontroleerde wereld, voor ons aller welzijn.
Brave New World… als Aldous Huxley dit eens had geweten….
Bronnen
https://tweakers.net/nieuws/149118/eu-wettekst-over-omstreden-uploadfilter-en-linktaks-is-definitief.html
https://www.bitsoffreedom.nl/2019/02/13/europese-instituties-zijn-het-eens-het-internet-moet-stuk/
https://www.auteursrecht.nl/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Brave_New_World_(roman)
Reageren?