Deepfake: daar heb je wellicht wel eens wat over gehoord. Maar wat is dat nou precies? En waarom maken veel mensen zich zorgen om zulke nepvideo’s? Het is de hoogste tijd om dat eens te onderzoeken.
Wat is een deepfake?
Deepfake is software die ervoor zorgt dat je een nepfilmpje kan maken, dat ontzettend echt lijkt. Hiervoor worden bestaande beelden gebruikt, maar dankzij die software kan je het zo maken dat er iets heel anders wordt gezegd dan dat er in die oorspronkelijke video is gezegd. Deze nepvideo’s heten deepfake video’s vanwege de woorden deep learning (een techniek in de kunstmatige intelligentie) en fake (nep). Dankzij die deep learning is het dus mogelijk om die bestaande beelden te bewerken. Vroeger kon deze software alleen gebruikt worden bij films, tegenwoordig kan iedereen er makkelijk bij.
Hoe werkt een deepfake?
De software die deepfake maakt, weet niet zomaar wat iets is. Daarvoor moet hij als het ware getraind worden. Eerst laat je hem bijvoorbeeld miljoenen foto’s van een kat zien, dan weet de software uiteindelijk wat een kat is. Als hij dat eenmaal weet, kan de software er een video met geluid van maken. Deze technologie was vroeger behoorlijk lastig om te gebruiken (in de filmwereld werd hier bijvoorbeeld al wel veel mee gewerkt) maar de afgelopen jaren komt het steeds meer op. Ook wij, mensen zonder enige ervaring met deze deepfake technologie, kunnen deepfakes maken. Het is niet makkelijk en nog steeds heb je wel wat kennis nodig, maar de technologie is vooruit gegaan.
Waarvoor wordt deepfake gebruikt?
Het woord deepfake wordt vaak genoemd in een slechte context, maar deepfake heeft ook mooie kanten. Zo gebruikte de politie een deepfake waarin de vermoorde Sedar Saores de kijkers toespreekt om zo de moordzaak, die al lang speelt, op te lossen. Dit is een geval waarin deepfake ten goede werd gebruikt, omdat het oplossen van een moordzaak hiermee in een stroomversnelling kan komen. In de filmindustrie wordt ook regelmatig deepfake technologie ingezet om een (overleden) acteur uit die film alsnog te eren. De Correspondent (een journalistiek platform) maakte deze deepfake van Mark Rutte om te laten zien dat klimaatoplossingen uitblijven. Ook hier was geen sprake van kwade opzet, maar er werd aandacht gevraagd voor een probleem.
Porno
Maar helaas gaat het steeds vaker fout. Het overgrote deel van deepfake video’s bestaat uit porno. Vaak zijn dit vrouwelijke beroemdheden die ongewenst in zo’n video worden geplakt. Een recent voorbeeld is Welmoed Sijtsma, presentatrice bij Op1. Van haar werd een neppornovideo gemaakt en dit kreeg veel aandacht, vooral nadat ze hier een serie over maakte.
Daarnaast wordt deepfake ook gebruikt voor nepnieuws. Door die software klinken de stemmen uit het filmpje wel heel echt en dit kan voor verwarring zorgen. Zo werd er een deepfake video gemaakt van Nancy Pelosi (voormalige Amerikaanse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden) waarin ze dronken leek, maar haar stem was gewoon extra langzaam afgespeeld. Ook worden er nu in deze tijden van oorlog allerlei deepfake video’s gemaakt om zo verwarring over de oorlog in Oekraïne te zaaien.
Hoe herken je een deepfake?
De meeste deepfakes zijn nog niet zo realistisch. Zo zitten er nog best vaak haperingen in het beeld; de mond loopt niet synchroon met het beeld of het hoofd maakt gekke bewegingen. Maar door goed te kijken naar de afzender van de video, kan je soms ook een deepfake herkennen. De NOS of een andere betrouwbare nieuwszender zal niet gauw een deepfake video plaatsen zonder het te vermelden. Maar een onbekende auteur kan dat natuurlijk wel doen. Zoek dan op of de auteur een vinkje op social media heeft, of dat er een website is met contactgegevens. Kijk daarnaast ook of je de video ergens anders nog ziet. Alleen zo kan je controleren of je te maken heb met een deepfake of een echte video.
Is het gebruik van deepfake illegaal?
In Nederland is het maken van deepfakes nog niet illegaal, maar er zijn wel wetten die onderdelen van zo’n video verbieden. Zo mag je geen fraude plegen via een deepfake-stem van een familielid. Daarnaast moet je volgens de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) iemand op de hoogte stellen dat je een deepfake van die persoon maakt. Maar ja, gaat iemand met kwade intenties iemand van tevoren daarover inlichten? Nee, dat is niet logisch. Dus het is nog niet illegaal, maar dat zou zomaar eens kunnen gebeuren. Want hoewel er veel goeds mee gedaan kan worden, wordt het ook veel gebruikt voor nare zaken.
Bronnen:
https://nos.nl/artikel/2429954-deepfake-van-politie-roept-vraag-op-over-digitale-onsterfelijkheid
Reageren?